| ||||||||||||||||
اوضاع در تونس، بعد از رویدادهای خشونت باری که پیش و پس از فرار زین العابدین بن علی و خانواده اش از آن کشور رخ داد هنوز کاملا آرام نشده و بیم آن می رود که آشوب و اغتشاش از سر گرفته شود. در عین حال احتمال آن می رود که "خیزش مردمی" در تونس به کشورهای عربی دیگر سرایت کند و موجب یک انقلاب گسترده شود. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل امروز (یک شنبه 26 دی ماه – 16 ژانویه 2011) اعضای کابینه محدود سیاسی خود را فرا می خواند تا با آنان درباره بازتاب پیامدهای احتمالی اوضاع در تونس، بر آن چه که در دیگر کشورهای عرب می گذرد به رایزنی بپردازد. گروه هائی از اهالی کشورهائی چون الجزایر، لیبی، مصر و اردن، در کنار مردم تونس و صدها هزار نفر تونسی هائی که در غربت به سر می برند، روز گذشته به تظاهرات شادمانی پرداختند. در اردن تظاهراتی نیز از جانب گروه هائی از مردم علیه گرانی و بیکاری برگزار شد. در مصر نیز با نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری، احتمال گسترش تظاهرات وجود دارد. مصر و اردن دو کشور عمده عرب هستند که با اسرائیل پیمان صلح امضا کرده اند و از این رو دولت اورشلیم با توجه بیشتری رویدادهای آن دو کشور را دنبال می کند. در ایران هنوز نشانه های از تاثیر رویدادهای مردمی در تونس دیده نشده است. آیا خطر تسلط بنیادگران مذهبی وجود دارد؟ بیشترین تحلیلگران تائید می کنند که تظاهرات مردمی در تونس خودجوش بود و بدون رهبری احزاب یا گروه های سیاسی آغاز گردید و از بالا هدایت نمی شد. به گفته برخی آشنایان امور، این خیزش بی سابقه مردمی را تا حدودی باید به حساب امکانات ارتباطی جدید و از جمله اینترنت، فیس بوک، توییتر، یوتیوب و افشاگری های "ویکی لیکس" دانست. آن ها می گویند همین امکانات در ایران و بسیاری از کشورهای عرب نیز وجود دارد و در واقع می تواند نبود رهبر را جبران کند و ادامه زندان رهبران احتمالی و آنانی که ممکن است هدایت مردم را به دست گیرند، در آینده کارساز نخواهد بود. بنا به ارزیابی برخی دست اندرکاران، انتشار جزئیات ولخرجی های لیلا طرابلسی همسر رئیس جمهوری معزول تونس، که جزو اسناد "ویکی لیکس" افشاء گردید، آتش این خیزش را بر افروخت. برخی از تحلیلگران آن چه را که در تونس گذشت، "انقلاب گرسنگان" و یا "انقلاب پابرهنگان" نام نهادند. این نخستین بار است که در یک کشور عربی، خیزش مردمی موجب برافتادن نظام و فرار رئیس جمهوری می شود. ولی برخی تحلیلگران با استناد به تجربه تلخ ملت ایران از به قدرت رسیدن سید روح الله خمینی، ابراز نگرانی می کنند که این گونه دگرگونی ها، ممکن است در کشورهای عرب و یا برخی از آن ها باعث به روی کار آمدن نظام های دینی و یا تعصب گرای اسلامی شود. به گفته آگاهان، گرچه در تونس احتمال به قدرت رسیدن متعصبین مذهبی تقریبا صفر است، ولی در برخی کشورهای عرب مانند اردن و مصر، گروه های اسلامی از تشکل، نظم و امکانات مالی برخوردار هستند. در حالی که حکومت ها از قدرت یابی گروه های مخالف سکولار جلوگیری می کنند، قشر مذهبیون از تریبون (مساجد) و امکانات مالی (خمس و زکات) و نظم سیاسی برخوردار هستند. این ارزیابی تا حدود زیادی در مورد مصر، سوریه و اردن صدق می کند که در هر سه گروه های وابسته به اخوان المسلمون بسیار قوی هستند. با این همه، تحلیلگران دیگری نیز می گوید که قدرت گروه های دینی کمتر از آن است که در شرائط کنونی بتوانند بر کشورهای نامبرده مسلط گردند. چرا تونس پیشگام انقلاب مردمی کشورهای عرب؟ اگر سرکوب و گرانی و بیکاری می تواند موجب به پاخیزی مردم و برانداختن رژیم گردد، این پرسش به میان می آید که چرا چنین روندی، از میان همه کشورهای عربی، در تونس روی داد؟ تونس در سال های اخیر کشوری می نمود که مردمان آن از رفاه نسبی، اقتصای با ثبات و آزادی های فردی تا حدود زیادی برخوردار هستند و اقتصاد تونس در مقایسه با دیگر کشورهای عرب، به اقتصاد اروپا بسیار نزدیک تر است و زنان از آزادی کامل برخوردار هستند و حتی شمار آنان در پارلمان، از ایالات متحده فراتر می رود. ولی به گفته آگاهان، اکثر این پدیده های مثبت جنبه ظاهری داشت و در زیر آن، گروهی حاکمیت را به دست گرفته بود که با تقلب در انتخابات، همیشه خود را برنده اعلام می کردند و اینترنت و دیگر امکانات رسانه ای را در دست خویش قبضه کرده بودند. ظاهرا اعلام می گردید که حزب حاکم با اکثریت 89 تا 90 درصد برنده شده و این دقیقا همان وضعی است که در اکثر کشورهای عرب دیگر وجود دارد. در حالی که در ایران جنبش سبز و اعتراض به تقلب در انتخابات تا حدود زیادی فروکش کرده و مخالفت های مردمی چندان محسوس نیست، در تونس مردم به خیابان ها ریختند و میلیون ها نفر در تظاهرات شرکت کردند و بالاخره حاکم خودکامه را ناچار به فرار ساختند. ولی در ایران نیروهای سپاه پاسداران و بسیج با به کارگیری خشونت بسیار و حتی کشتن تظاهر کنندگان، موفق شدند جلوی اعتراضات مردمی را بگیرند. در ایران سرکوبگری به حدی رسید که در ابعاد گسترده افشا کردند که در زندان هایشان نه تنها به زنان تجاوز جنسی می کنند، بلکه مردان نیز از این عمل شنیع در امان نخواهند بود و زندانیان سیاسی با خطر مرگ روبرو هستند و حتی پزشکانی که به افشاگری دست بزنند ناچار به خودکشی می شوند. این گونه اعمال، تظاهرات مردمی را به شدت مهار کرد. ولی آینده قابل پیش بینی نیست و ممکن است در ایران نیز مردم، به صورت همگانی و بدون برخورداری از یک کادر رهبری مرکزی، به دنبال مشکلات اقتصادی (هدفمند کردن یارانه ها) و یا هر علت پیش بینی نشده، به خیابان ها بریزند و وضعی به وجود آورند که حتی واحدهای بسیج و سپاه پاسداران نتوانند بر آن ها مسلط گردند. قطع یارانه ها در ایران، موجب خیزش مردمی؟ در آخرین گزارش هائی که پیش از ظهر امروز (یک شنبه) از تونس رسید آمده است که درگیری ها و خشونت ها همچنان ادامه دارد – گرچه از ابعاد آن کاسته شده است. به موجب این گزارش ها، بسیاری از مردم در ترس به سر می برند و غارت اموال و حمله به شهروندان ادامه دارد و گروه های مسلحی که هویت آن ها چندان مشخص نیست می کوشند باعث ارعاب مردمان شوند. رادیو فرانسه در اخبار فرانسوی خود گزارش داد که احتمال دارد زین العابدین بن علی از جده به لیبی برود و در آن کشور پناه بگیرد. در این گزارش آمده است که بن علی تلفنی مفصلا با معمر قدافی سخن گفت و طرفین توافق کردند که رئیس جمهوری فراری تونس در لیبی مستقر شود. استقرار بن علی در لیبی که در مجاورت مرز تونس قرار دارد موجب نگرانی مردمی می باشد که باعث فرار او گردیدند، زیرا ممکن است خاک لیبی را پایگاه عملیاتی خود برای بازگشت به قدرت قرار دهد و از آن جا همچنان در رویدادهای تونس دخالت کند. گفتنی است: معمر قذافی یکی از منتقدان پر سر و صدا علیه خیزش مردمی در تونس بود – زیرا از لرزان شدن پایه های قدرت خود در لیبی نیز نگران است و اگر خبر رادیو فرانسه موثق باشد، قذافی ممکن است پول و امکانات در اختیار بن علی قرار دهد و بکوشد جلوی برقراری دموکراسی واقعی در تونس را بگیرد تا مبادا این "میکرب" به لیبی نیز سرایت کند. قذافی امروز (یک شنبه) در انتقاد از مردم تونس گفت: آن ها در برانداختن رئیس جمهوری شان شتاب کردند، و اکنون ببینید به چه وضعی افتاده اند! حاکم لیبی در دنباله سخنان خود گفت: «برای مردم تونس هیچ رهبری بهتر از آقای زین العابدین بن علی وجود ندارد». در ایران، در روزهای اخیر دولت تا حدودی از "هدفمند کردن یارانه ها" عقب نشینی کرده و برای آن که گرانی به حد غیرقابل تحملی نرسد، تصمیم گرفته به طور مستقیم یا غیرمستقیم، مبالغی را در تلاش برای ثابت نگاه داشتن قیمت ها و یا دست کم کند کردن گرانی ها وارد بازار کند. ولی همچنان این احتمال وجود دارد که در دراز مدت، کنترل نرخ ها از دست دولت خارج شود و ناخرسندی مردمی را به تظاهرات خیابانی بکشاند – مگر آن که دولت در نقطه ای از زمان تصمیم بگیرد قطع یارانه در مورد شماری از ضروری ترین مایحتاج عمومی را باطل کند. | ||||||||||||||||
۱۳۸۹ دی ۲۶, یکشنبه
ادامه ناآرامی در تونس و ابراز نگرانی در کشورهای عرب
اشتراک در:
نظرات پیام (Atom)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر